پيشگيري از افسردگي با نماز صبح

          مجتبی فاضلی نیا 
            بازدید : 10
          شنبه 24 اسفند 1392
           نظرات (0)
        

منبع:روزنامه قدس

افسردگي (Depression) حالتي احساسي است كه مشخصه اش اندوه، بي احساسي(apathy)، بدبيني (Pessimism) و احساس تنهايي است. اين بيماري كه امروزه از شيوع بالايي در ميان مراجعه كنندگان به كلينيكهاي روان پزشكي برخوردار است، داراي تظاهرات متنوع و زيادي بوده كه از مهمترين آنها مي توان به اختلالات خواب اشاره نمود. تحقيقات نشان مي دهد 75 درصد از بيماران افسرده، مشكلي در خواب (چه به صورت بي خوابي و چه پرخوابي) دارند و علايم اين بيماران در هنگام صبح تشديد مي شود. نكته جالب و قابل توجه و مورد بحث ما اين است كه در اين بيماران چگالي REM(حركت سريع چشم) در نيمه اول خواب و همچنين كل زمان REMافزايش يافته و فاصله ميان به خواب رفتن تا شروع اولين دوره REMيعني (REM-latency) كم شده و مرحله 4 خواب نيز كاهش مي يابد.( روان پزشكي باليني كاپلان، ترجمه دكتر مرسده سميعي و دكتر حسن رفيعي، ص152)

پس به عبارت ساده تر مي توان گفت، افرادي كه زمينه افسردگي در آنها بيشتر فراهم است، زمان بيشتري را در مرحله خواب REMبه سر مي برند. يعني به ميزان بيشتري نسبت به سايرين خواب مي بينند.

حال ببينيم، اين موضوع چه ارتباطي با نماز صبح دارد، يعني نماز صبح چه اثر درماني مي تواند در اين بيماران داشته باشد؟

به طور متوسط 20 -15 دقيقه طول مي كشد تا يك فرد معمولي به خواب رود. پس در عرض45 دقيقه وارد مراحل 3 و 4 خواب شده كه اين مراحل عميق ترين مراحل خواب اند. يعني بيشترين تحريك براي بيدار كردن فرد در اين مراحل لازم است. حدود 45 دقيقه پس از مرحله 4 است كه نخستين دوره حركات سريع چشم (REM) فرا مي رسد. هر چه از شب مي گذرد، دوره هاي REMطولاني تر و مراحل 34 كوتاهتر مي شود. بنابراين در اواخر شب، خواب شخص سبك تر شده و رؤياي بيشتري مي بيند؛ يعني خواب REMاش بيشتر مي شود. پس قسمت اعظم خواب REM در ساعاتهاي نزديك صبح بوقوع مي پيوندد. و از طرفي يكي از مشكلات مهم بيماران افسرده، افزايش يافتن طول خواب REMو خواب ديدن زياد است. از اين جهت يك مبناي مهم در توليد داروهاي ضد افسردگي ايجاد داروهايي است كه كاهش دهنده مرحله REM خواب باشند (از جمله داروهاي ضد افسردگي سه حلقه اي).

علاوه بر اين يك روش درماني جديد براي بيماران افسرده، بيدار نگه داشتن آنها براي كاهش ميزان REM است، كه بهترين شكل آن نماز صبح است. (40 نكته پزشكي پيرامون نماز، دكتر مجيد ملك محمدي، ص3)

زمان نماز صبح كه مورد تأكيد قرآن و همچنين بسياري از روايات بوده، سبب كاهش قابل توجه ميزان خواب REM در اشخاص مي شود؛ زيرا شخص نمازگزار خود را ملزم به اقامه نماز صبح مي داند و بايد صبحگاه بيدار شود، پس در حقيقت جلوي ورود به مرحله قابل توجهي از REM را مي گيرد. از اين جهت بيداري صبحگاهي براي نماز خود به تنهايي مي تواند يك عامل مهم بدون عارضه در پيشگيري از افسردگي مطرح باشد كه برتمام روشهاي درماني دارويي و غير دارويي ارجح است؛ زيرا پيشگيري بر درمان مقدم است. لازم به ذكر است، آثار روحي و رواني ايمان به خدا و اقامه نماز بسيار زياد است و نكات علمي بسيار شگرفي در اسرار سحر كه مورد تأكيد فراوان اسلام نيز بوده، نهفته است كه انسان با دانستن آنها از تمام وجود زمزمه مي كند؛

اقم الصلوة لدلوك الشمس الي غسق اليل قرءان الفجر ان قرءان الفجر كان مشهودا( الاسراء(17):78)

نماز را از زوال آفتاب تا نهايت تاريكي شب برپا دار و (نيز) نماز صبح را، زيرا نماز صبح همواره (مقرون با) حضور (فرشتگان) است. (The israelites/78)