چنان که قبلاً گفتيم، وضو از دو بخش شستن و مسح کردن تشکيل مي شود و هر بخش احکام خاص خود را دارد که ابتدا احکام خاص شست و شو و بعد احکام مسح را بيان مي کنيم. 

شستن 
 

وضو شامل شستن گردي صورت و دو دست است. بايد توجه داشته باشيم که در درجه اول محل وضو يعني قسمت هايي که بايد شسته شود، از هر نوع نجاستي پاک باشد و نبايد گمان کرد وقتي هنگام وضو بر آن قسمت آب مي ريزيم، خودش پاک مي شود، زيرا در ين صورت نجاست برطرف مي شود، اما وضوي ما صحيح نخواهد بود، زيرا شرط صحت وضو، پاک بودن همان قسمت قبل از شست و شوست.
البته اين شرط درباره هر عضو به تنهايي رعايت مي شود، نه در مورد همه اعضاي وضو. يعني اگر آرنج دست چپ ما قدري نجس باشد، ايرادي ندارد که وضو را شروع کنيم و صورت و دست راست را بشوييم و قبل از شروع کردن شست و شوي دست چپ، ابتدا قسمت نجس را بشوييم و بعد همه دست را براي وضو بشوييم. پس قبل از شستن هر عضو وضو، بايد آن بخش پاک باشد. 
توجه به اين نکته هم لازم است که بدانيم خون در هر صورت نجس است، کم باشد يا زياد، جريان داشته يا خشک شده باشد. پس اگر دستمان زخم کوچکي برداشت و مقداري خون روي آن بود، بايد قبل از وضو، خون را با شستن و دست کشيدن آرام و مداوم، برطرف کنيم و بعد وضو بگيريم. 

حتي سر سوزن 
 

نکته بعدي که در شستن صورت و دستها بايد رعايت شود، آن است که در همه جاي اين دو عضو، چيزي که مانع رسيدن آب به پوست صورت باشد، وجود نداشته باشد، يعني براي انجام يک وضوي صحيح لازم است آب به همه جاي پوست صورت و دست ها برسد و حتي سر سوزني هم نشسته نماند. البته بايد توجه داشته باشيم که اين دقت ما را به وسواسي شدن و حساسيت هاي بي مورد نکشاند، اما در هر حال نبايد در وضو گرفتن سرسري و بي توجه باشيم و با دست و روي کثيف و روعني و رنگي، وضو بگيريم. مخصوصاً اگر همان موقع دوچرخه مان را تعمير کرديم يا با رنگ روي ديوار محله نوشتيم: استقلال، سرور پرسپوليسه يا پرسپوليس سرور استقلاله. به هر حال در اين مواقع لازم است قبل از وضو از نبودن مانع آب روي دست و صورتمان مطمئن شويم. 
نوجواناني که اهل چسباندن برخي برچسب ها يا تصاوير پشت کاغذ آدامس هاي روي دست شان هستند و دوست دارند روي قسمت هاي مختلف بدنشان نقاشي کنند، بايد بدانند بسياري از اين تصاوير مانع رسيدن آب به پوست هستند. 
البته مشکل اصلي در اين موارد مربوط به دختر خانم هاست که در جشن ها و مهماني ها از موادي مانند لاک ناخن استفاده مي کنند که لازم است وقت وضو حتماً لاک روي ناخنشان پاک شود، حتي قسمت هاي ريز گوشه ناخن، و الا وضويشان صحيح نيست. بهترين کار براي اين دخترخانم ها آن است که اگر به عروسي يا جشن مي روند، قبل از استفاده از لاک و ديگر مواد آرايشي، وضو بگيرند تا وقت نماز، گرفتار ور رفتن با استون و ناخن گير نباشند. 

مسير يک طرفه است 
 

نکته سوم در مورد شستن صورت و دست ها آن است که اين شست و شو به هر شکل ممکن انجام نشود، يعني گمان نکنيم مهم شسته شدن همه دست است. حالا به هر شکل و جهتي که انجام شد، اشکال ندارد، بلکه شست و شو بايد از بالا به پايين انجام شود، يعني هنگام شستن صورت از بالاي صورت به سمت پايين، شست و شو انجام شود و هم چنين در شستن دست ها هم از آرنج به سمت نوک انگشتان اين کار صورت بپذيرد. 
البته در باره اين مسئله دقت هاي بي مورد و حساسيت هاي شديد، نادرست و اشتباه است، زيرا آن چه مهم است آن است که صورت و دست ها به گونه اي شسته شوند که از نظر عرفي شستن از بالا به پايين محسوب شود، نه از پايين به بالا، و الا طبيعي است که در هنگام شست و شو قدري آب به سمت بالا برود يا دست انسان در وقت ريختن آب يا دست کشيدن به سمت بالا متمايل شود. پس بدون توجه به دقت هاي بي مورد و حساسيت هاي بي اساس بايد توجه داشته باشيم که اصل شستن ما از بالا به پايين باشد.

زياده روي ممنوع 
 

نکته آخر در مورد شست و شو، تعيين محدوده دقيق شست و شو در صورت و دست هاست. در واقع در مورد شستن صورت و دست ها، تنها مقدار مشخصي لازم است شسته شود و شستن بيش از آن مقدار هيچ فايده اي ندارد. 
در شستن صورت، گردي صورت انسان، يعني از بالا، ازمحل رويش مو و از پايين تا چانه و از طرفين هم به مقداري که بين شست و انگشت وسط، هنگام وجب کردن عرض صورت قرار مي گيرد. در نتيجه شستن بخش زيادي از موي سر و زير چانه و کناره هاي صورت هيچ ضرورتي ندارد. البته به طور طبيعي براي اين که انسان مطمئن شود گردي صورت را شسته مقداري از اطراف را هم مي شويد، اما نبايد تا گوش ها و گردن خيس شود و آب هدر برود. 
در شستن دست ها لازم است خود آرنج و پايين تر از آن يعني تا انتهاي انگشتان شسته شود. در نتيجه شستن بالاتر از آرنج ها يعني بازوها ضرورتي ندارد، گر چه در اين جا هم مقداري کمي بالاتر از آرنج شسته مي شود تا انسان اطمينان کند همه آرنج را شسته است. 
نکته آخر در مورد اين قسمت آن است که بدانيم در دست ها و صورت تنها شستن ظاهر بدن کافي است و هر قسمت که به نوعي از ظاهر بدن به حساب نيايد، نياز نيست شسته شود. مثلاً در شستن صورت لبه هاي داخلي بين و قسمت داخلي ناخن ها هم نياز به شستن ندارد، مگر آن که اندازه ناخن از حد طبيعي بلندتر باشد که در اين صورت شستن پشت ناخن ها هم لازم است.
منبع: نشريه انتظار نوجوان شماره 70.